• Obywatel stracił uprawnienia diagnosty do badań technicznych pojazdu, po czym wniósł skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego
• Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do tego postępowania
• Wniósł o uznanie odpowiedniego przepisu Prawa o ruchu drogowym za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim starosta cofa diagnoście uprawnienia bez uwzględnienia okoliczności podmiotowych i przedmiotowych

Chodzi o skargę konstytucyjną obywatela (sygn. akt  SK 17/23).  Przedmiotem kontroli jest art. 84 ust. 3 pkt 1 i 2 Prawa o ruchu drogowym w brzmieniu obowiązującym 25 stycznia 2016 r. (to data ostatecznej decyzji o cofnięciu skarżącemu uprawnienia do badań). Zgodnie z nim starosta cofa diagnoście uprawnienie, jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono:

1) przeprowadzenie przez diagnostę badania technicznego niezgodnie z określonym zakresem i sposobem wykonania; 
2) wydanie przez diagnostę zaświadczenia albo dokonanie wpisu do dowodu rejestracyjnego pojazdu niezgodnie ze stanem faktycznym lub przepisami.

Rzecznik zgłosił udział w postępowaniu  TK i przedstawił następujące stanowisko:

1)    art. 84 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.) w zakresie, w jakim nakłada na starostę obowiązek cofnięcia diagnoście uprawnienia do wykonywania badań technicznych bez uwzględnienia okoliczności podmiotowych i przedmiotowych - jest niezgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji i art. 2 Konstytucji;
2)    art. 84 ust. 3 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) - nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji w związku z art. 65 ust. 1 Konstytucji;
3)    art. 84 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) w związku z art 84 ust. 4 tej ustawy, w zakresie w jakim dopuszcza stosowanie wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn, środka karnego w postaci czasowego zakazu wykonywania zawodu diagnosty oraz sankcji administracyjnej, którą stanowi cofnięcie diagnoście uprawnienie do wykonywania badań technicznych - nie jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP w związku z art. 65 ust. 1 Konstytucji.

W obszernym 36-stronicowym piśmie procesowym (w załączniku na dole strony) RPO przedstawia szczegółowe argumenty na poparcie swego stanowiska.

Zwraca m.in. uwagę, że obowiązek nałożenia sankcji administracyjnej w postaci cofnięcia uprawnień jest realizowany przez starostę w interesie publicznym. Obiekcje Rzecznika Praw Obywatelskich budzi jednak okoliczność, że ustawodawca ustanowił tylko jeden rodzaj sankcji stosowanej wobec diagnostów, nie przewidując systemu gradacji odpowiedzialności. 

W szczególności, ustawodawca nie wprowadził możliwości miarkowania tejże sankcji ze względu na okoliczności przedmiotowe i podmiotowe. Okoliczność, że obowiązujące prawo bez względu na rodzaj uchybienia i okoliczności jego popełnienia, przewiduje zawsze obowiązek wymierzenia wyłącznie jednej sankcji administracyjnej w postaci cofnięcia uprawnień do wykonywania badań technicznych, w praktyce oznacza zakaz wykonywania zawodu i utratę pracy przez diagnostę. 

Stanowi to nieproporcjonalną ingerencję w podmiotowe prawo do wykonywania zawodu zagwarantowane w art. 65 ust. 1 Konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, jak również narusza zasadę sprawiedliwości społecznej wynikającą z art. 2 Konstytucji. Przyjęte w art. 84 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym "mechaniczne" ukształtowanie odpowiedzialności diagnosty budzi zatem zastrzeżenia z punktu widzenia zasady proporcjonalności (art. 2 i 31 ust. 3 Konstytucji), w świetle której stopień dolegliwości sankcji określonej w ustawie powinien odpowiadać wadze i istotności niedopełnienia obowiązku przewidzianego przez prawo. 

Zdaniem Rzecznika zakwestionowana w skardze konstytucyjnej regulacja Prawa o ruchu drogowym wprowadza nieproporcjonalne ograniczenia prawa do wykonywania zawodu, przez co jest niezgodna z art. 65 ust. 1 Konstytucji w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a ponadto narusza zasadę sprawiedliwości społecznej określoną w art. 2 Konstytucji.

V.511.96.2023