Interpelacja nr 8375

do ministra infrastruktury

w sprawie nielegalnego importu i rejestracji ciągników rolniczych MTZ Belarus oraz bezczynności odpowiednich organów państwowych w przeciwdziałaniu temu procederowi

Zgłaszający: Jarosław Sachajko

Data wpływu: 26-02-2025

Szanowny Panie Premierze, Szanowni Panowie Ministrowie,

nielegalny import i rejestracja ciągników rolniczych w Polsce stały się jednym z najbardziej palących problemów sektora rolniczego i transportowego. Proceder ten, trwający od co najmniej 2016 roku, doprowadził do sytuacji, w której na polskim rynku funkcjonują tysiące pojazdów niespełniających norm homologacyjnych i bezpieczeństwa. Maszyny te, głównie marki MTZ Belarus, są wprowadzane do obrotu z naruszeniem przepisów prawa, a ich rejestracja odbywa się na podstawie nielegalnych procedur.

Przykłady podobnych nadużyć, związanych z handlem nielegalnymi maszynami rolniczymi, były wielokrotnie nagłaśniane w mediach branżowych oraz ogólnokrajowych. Wystarczy przypomnieć przypadek, gdy w 2021 roku ujawniono setki ciągników importowanych z Japonii, które nie spełniały europejskich norm emisji spalin i bezpieczeństwa, lecz mimo to były rejestrowane w Polsce. Analogiczne sytuacje miały miejsce w Niemczech i Francji, gdzie państwowe organy podjęły zdecydowane kroki w celu ich eliminacji z rynku. W Polsce, pomimo licznych zgłoszeń ze strony obywateli i przedsiębiorców, brakowało odpowiedniej reakcji.

Branżowe portale rolnicze, takie jak Farmer.pl, AgroFakt czy Money.pl, wielokrotnie podnosiły temat nielegalnych ciągników, zwracając uwagę na zagrożenia, jakie niesie ich użytkowanie. Wskazywano na fakt, że maszyny te nie posiadają homologacji, co oznacza, że nie przechodziły odpowiednich testów technicznych, przez co mogą stanowić zagrożenie dla użytkowników oraz dla innych uczestników ruchu drogowego.

W sprawie tej wielokrotnie interweniowały również organizacje branżowe i stowarzyszenia producentów sprzętu rolniczego, wskazując, że obecna sytuacja doprowadziła do upadku wielu polskich firm produkujących ciągniki. W przeszłości Polska była liderem w produkcji maszyn rolniczych – firmy takie jak Ursus, Pronar czy Farmer Traktor stanowiły trzon polskiego przemysłu w tej branży. Jednak w wyniku nieuczciwej konkurencji i dopuszczenia do rynku tańszych, lecz nielegalnych maszyn, wiele z tych przedsiębiorstw upadło, tracąc swoje miejsce na rynku.

Niestety, pomimo licznych zgłoszeń, instytucje państwowe, takie jak Transportowy Dozór Techniczny (TDT), Krajowa Administracja Skarbowa (KAS), Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) oraz Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) przez lata nie podjęły skutecznych działań mających na celu wyeliminowanie tego procederu.

Z uwagi na powagę sytuacji oraz wieloletnią bierność instytucji państwowych wnoszę o pilne zajęcie się tą sprawą oraz przedstawienie szczegółowych odpowiedzi na poniższe pytania. W szczególności wnoszę o informacje dotyczące planowanych działań naprawczych, które pozwolą na przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku oraz ochronę polskich rolników przed konsekwencjami zakupu nielegalnych maszyn.

1. Dlaczego przez 9 lat, pomimo licznych zawiadomień ze strony polskich firm i osób prywatnych, nie podjęto skutecznych działań w celu ukrócenia tego procederu?
   • Jakie działania zostały podjęte przez Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Finansów, Krajową Administrację Skarbową oraz inne odpowiednie organy od 2016 roku do dnia dzisiejszego?
   • Jakie były przyczyny bierności urzędów i służb w tej sprawie?
2. Dlaczego Krajowa Administracja Skarbowa oraz służby celne umożliwiały odprawę celną tych ciągników mimo ich nielegalnego pochodzenia?
   • Jakie procedury celne obowiązywały w przypadku tych maszyn i dlaczego pomimo braku wymaganych dokumentów homologacyjnych odprawa była możliwa?
   • Czy prowadzone były jakiekolwiek kontrole skarbowe i celne w związku z tym procederem?
3. Dlaczego Transportowy Dozór Techniczny – jako organ nadzoru rynku – pomimo zawiadomień nie podejmował żadnych działań, a także dlaczego do dziś pozwala na dalszą sprzedaż nielegalnych maszyn?
   • Czy TDT prowadził kontrole w sprawie rejestracji ciągników bez homologacji?
   • Jakie kroki podjęto w celu wyeliminowania tego procederu i dlaczego były one nieskuteczne?
4. Dlaczego służby podległe Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji, w tym Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, ignorowały zgłoszenia dotyczące nielegalnego importu oraz działalności grupy przestępczej w Polsce?
   • Czy ABW prowadziła jakiekolwiek śledztwa w tej sprawie?
   • Czy analizowano możliwe zagrożenia wynikające z działalności podmiotów białoruskich w Polsce?
5. Jakie działania podjął UOKiK w sprawie nieuczciwej konkurencji importera oraz dystrybutorów ciągników MTZ Belarus bez homologacji, które naruszały prawo do uczciwej konkurencji legalnie działających przedsiębiorców?
   • Czy UOKiK wszczął postępowania w tej sprawie?
   • Czy nałożono jakiekolwiek kary na podmioty zajmujące się nielegalnym importem i sprzedażą?
6. Czy planowane są jakiekolwiek działania zmierzające do ustalenia winnych i pociągnięcia do odpowiedzialności zarówno organizatorów nielegalnego procederu, jak i urzędników, którzy go tolerowali?
   • Czy prowadzone są postępowania prokuratorskie lub administracyjne w tej sprawie?
   • Czy istnieje podejrzenie korupcji lub celowego działania na rzecz utrzymania tego procederu?
7. Jakie działania zostaną podjęte, aby uniemożliwić dalszą sprzedaż nielegalnych ciągników oraz aby zapobiec podobnym przypadkom w przyszłości?
   • Czy planowane są zmiany w procedurach rejestracyjnych i odprawach celnych?
   • Jakie mechanizmy kontrolne zostaną wdrożone, aby zapobiec podobnym sytuacjom?
8. Jakie działania podjęły w tej sprawie Krajowa Administracja Skarbowa oraz służba celna, aby zbadać, jak ciągniki te opuszczały skład celny i trafiły na polski rynek pomimo braku homologacji? Jakie działania naprawcze zostały podjęte? Czy sprawcy oraz uczestnicy procederu zostali ustaleni?
   • Czy przeprowadzono audyty w KAS i służbach celnych w związku z tym procederem?
   • Czy wdrożono nowe procedury kontrolne, aby zapobiec dalszemu importowi takich maszyn?
9. Jakie działania naprawcze są planowane, aby odbudować produkcję ciągników w Polsce? W wyniku działania nieuczciwej konkurencji z Białorusi przynajmniej 5 znaczących polskich firm produkujących traktory zakończyło swoją działalność.
   • Czy rząd planuje wsparcie dla krajowych producentów ciągników?
   • Czy zostaną wprowadzone preferencyjne warunki dla polskich firm, które mogłyby odbudować przemysł maszyn rolniczych w Polsce?